منافع و ملاحظات امنیتی آمریکا در آسیای مرکزی و تاثیر آن بر جمهوری اسلامی ایران

موقعیت ژئوپلیتیک و همسایگی با منطقه آسیای مرکزی، جایگاه ویژه¬ای را از منظر اقتصادی برای این کشور در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران ایجاد کرده است؛ به همین دلیل از سال¬های اولیه استقلال این جمهوری¬ها از اتحاد جماهیر شوروی، علی رغم فراز و نشیب¬های فراوان در روابط ایران با کشورهای منطقه، تلاش¬های زیادی جهت گسترش رابطه اقتصادی با این کشور¬ها صورت گرفته است. در خصوص رقابت ایران و آمریکا در آسیای مرکزی، در این پژوهش از روش تعمیم استفاده شده و با به دست دادن نتیجه کلی آن¬را به منطقه آسیای مرکزی اشاعه دادیم. فهم سازه¬انگارانه آمریکا از ایران که بر مبنای تعارض بنا شده است مفاهیمی چون تروریسم ، اسلام¬هراسی، و ایران¬هراسی را به دنبال داشته است که همواره چه به صورت صریح و چه ضمنی در سیاست¬های دیگری ایالات متحده آمریکا مورد استناد قرار گرفته است. با توجه به مطالب فوق باید گفت که این روند غیر سازنده و منفی در روابط دو کشور، اگرچه در دوره¬هایی با نشیب¬هایی همراه بوده است ولی در کل همواره رو به فراز و فزونی نهاده است و دو کشور در عرصه بین¬الملل جز در مواردی خاص همواره دارای منافع متضاد بوده و سعی در محدود کردن یکدیگر داشته¬اند که به نظر می¬رسد ایالات متحده آمریکا در این خصوص موفق¬تر بوده است با مشاهده اسناد امنیت ملی آمریکا در سال¬های مختلف به خصوص سند منتشر شده در سال 2010 آمریکا همچنان ایران را یکی از مهم¬ترین چالش¬های امنیت ملی خود و جهان می¬داند که باید در جهت محدود کردن آن از ابعاد مختلف کوشید. با بررسی سیاست و استراتژی نظامی آمریکا در آسیای مرکزی می¬توان این نتیجه را گرفت که تحرکات آمریکا در این منطقه علاوه بر پشتیبانی از جنگ با القاعده و طالبان در جهت پیشبرد هدف در نظر گرفته شده در سند امنیت ملی این کشور مبنی بر محدود کردن جمهوری اسلامی ایران پیش می¬رود و این مهم پس از سال 2014 و خروج نیروهای ائتلاف از افغانستان بسیار پررنگ خواهد شد و در استراتژی نظامی آمریکا در آسیای مرکزی نقش فزاینده¬ای ایفا خواهد نمود. بر این اساس آمریکا با پیگیری سیاست¬هایی که نقش ایران در این منطقه را نادیده می¬گیرد از جمله راه ابریشم جدید، خطوط انتقال انرژی مورد نظر خود، قانون ایلسا، استراتژی همه چیز بدون ایران را پیگیری کرده است. همچنین با مطرح کردن بحث اسلام¬هراسی در کنار ایران¬هراسی و حضور نیروهای نظامی جهت کنترل جنبش¬های اسلامی سعی در محدود کردن و به انزوا کشاندن ایران در این منطقه را داشته است.